Kamu İhale Kurumu (KİK), 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu ile kendisine verilen görevleri yapmak, kanunda belirtilen esas, usul ve işlemlerin doğru olarak uygulanması sağlamak üzere kurulmuş kamu tüzel kişiliğine haiz, idari ve mali özerliğe sahip düzenleyici ve denetleyici kurumdur.
Kamu İhale Kurumun gelirleri 4734 sayılı kanunun “53.j” maddesinde belirtilmiştir. Bunlar;
- Kanun kapsamında yapılan ihalelere ilişkin düzenlenecek sözleşmelerden, belirli bir tutarı aşanlar için yükleniciden tahsil edilecek sözleşme bedelinin onbinde beşi
- Mal ve hizmet alımı ihaleleri ile yapım işi ihalelerinde ilişkin Kuruma yapılacak itirazen şikayet başvurularından alınan bedeller
- Eğitim, kurs seminer ve toplantı faaliyetlerinden elde edilecek gelirler
- Her türlü basılı evrak, form, ilan, doküman ve yayınlar ile Elektronik Kamu Alımları Platformunun işletilmesinden elde edilecek gelirler
- Gerektiğinde genel bütçeden yapılacak yardımlar
Kurum Payının İadesi Tartışması
4734 Sayılı Kanun kapsamında yapılan ihalelere ilişkin düzenlenen sözleşmeler üzerinden alınan onbinde beş oranındaki kurum payı, mükerrer tahsilat yapılması, sözleşme imzalanmadan ihalenin iptal edilmesi veya sözleşmenin imzalanmasına engel bir durum oluşması durumunda iade edilebilirken sözleşmenin idare tarafından feshedildiği hallerde bu bedelin iadesine yönelik açık bir düzenleme bulunmaması nedeniyle iade edilmemekteydi.
Kesilen bu bedelin iadesine ilişkin firmalar tarafından açılan davalarda mahkemeler, sözleşmenin idare tarafından feshedilmesi halinde bedelin yatırılmasına ilişkin dayanağın da ortadan kalktığı, dolayısıyla Kamu İhale Kurum payının hakkaniyet gereği iade edilmesi gerektiğine ilişkin kararlar vermiştir.
Hiçbir Durumda İade Edilemez Düzenlemesi
26 Kasım 2022 tarihli ve 32025 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 7421 sayılı kanunun 11’inci maddesi ile 4734 sayılı kanunun 53/j maddesine;
“Bu fıkranın (1) numaralı bendi uyarınca tahsil edilen bedel hiçbir durumda iade edilmez.”
paragrafı eklenmiştir. Eklenen bu paragraf ile Kurum payının istisnasız biçimde iade edilemeyeceği açık ve net olarak belirtilmiştir.
Anayasa Mahkemesinin İptal Kararı
Sözleşme bedeli üzerinden alınan onbinde beş Kurum payının iade edilmesi talebiyle açılan davada itiraz konusu kuralın Anayasaya aykırı olduğu kanısına varan Ankara 20. İdare Mahkemesi, hükmün iptali istemiyle Anayasa Mahkemesine başvuruda bulunmuştur. Yapılan başvuru sonucunda Anayasa Mahkemesi tarafından 23.06.2025 tarihli ve 32935 sayılı resmi gazetede yayımlanan 2025/102 nolu karar alınmıştır.
Bu karara göre, sözleşme bedeli üzerinden alınan tutarın Kurum tarafından hiçbir durumda iade edilemeyeceği düzenlemesinin anayasaya aykırı olduğu, yüklenici/istekli firmanın kusuru olmaksızın ihalenin iptali ve sözleşmenin feshedilmesi halinde bu kişileri aşırı külfete soktuğu, adil dengeyi kişi aleyhine bozarak orantısız bir sınırlamaya neden olduğu gerekçesi ile iptaline karar vermiştir. Ancak, hükmün iptal edilmesinden kaynaklı doğacak hukuksal boşluğun kamu yararını ihlal edecek nitelikte olması nedeniyle iptal hükmünün 9 ay sonra yürürlüğe girmesine hükmedilmiştir.
Konuyla ilgili detaylı yazımıza buradan ulaşabilirsiniz.
7571 Sayılı Kanun İle Getirilen Yeni Düzenleme
Anayasa Mahkemesi tarafından verilen karar sonrasında oluşacak hukuki boşluğu gidermek amacıyla 25.12.2025 tarihli ve 33118 sayılı resmi gazetede 7571 nolu “Türk Ceza Kanunu ile Bazı Kanunlarda ve 631 Sayılı Kanun Hükminde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun”un yayınlanmıştır. 7571 Sayılı Kanunun 11’inci maddesinde yapılan düzenleme ile 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 53’üncü maddesinin (j) fıkrasının dördüncü ve beşinci paragrafları aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
“İtirazen şikayet başvuru bedelinin, itirazen şikayet başvuru dilekçesinde yer verilen iddialar dikkate alınarak belirlenecek haklılık oranına karşılık gelen kısmının Kurul kararı ile başvuru sahibine iadesine karar verilir. Ancak Kurum tarafından 54 üncü maddenin onbirinci fıkrasının (c) bendi uyarınca başvurunun reddine veya eşit muamele ilkesi yönünden yapılan inceleme sonucunda 54 üncü maddenin onbirinci fıkrasının (a) ve (b) bentleri uyarınca ihalenin iptaline veya düzeltici işlem belirlenmesine karar verilmesi halinde başvuru bedeli iade edilmez. Başvuru dilekçesinde aynı iddia kapsamında birden fazla hususa yer verilmesi halinde bu hususlar Kurum tarafından ayrı birer iddia olarak değerlendirilir. Kurul kararının başvuru sahibine bildirimini izleyen otuz gün içinde başvuru sahibinin Kuruma yazılı talebi üzerine, bu talep tarihini izleyen onbeş gün içinde Kurum tarafından bedel iadesi yapılır. Bu süre içinde ödeme yapılmaması halinde, sürenin bitiminden itibaren ödeme tarihine kadar geçen süre için kanunu faiz işletilir.
İtirazen şikayet başvurusu üzerine alınan Kurul kararlarına karşı açılan davalar sonucunda veya 05.01.2002 tarihli ve 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanununun 10 uncu maddesi uyarınca sözleşmenin feshedilmesi hallerinde, bu fıkranın birinci paragrafının (1) numaralı bendi uyarınca tahsil edilen edelin ilk sözleme bedelinin tamamlanmayan oranına karşılık gelen kısmının Kurul kararı ile yükleniciye iade edilmesine karar verilir. Bedel iadesinin yapılabilmesi için yüklenicinin fesih veya tasfiye işlemlerinin tamamlandığının kendisine bildirimi izleyen otuz gün içinde iade talebiyle idareye başvurması gerekir. Başvuruyu izleyen onbeş gün içinde idarece, ilk sözleşme bedelinin tamamlanmayan oranı dahil gerekli bilgi ve belgeler Kuruma iletilir. Bilgi ve belgelerin Kurum kayıtlarına alındığı tarihi izleyen onbeş gün içinde, Kurum tarafından bedel iadesi yapılır. Bu süre içinde ödeme yapılmaması halinde, süre bitiminden itibaren ödeme tarihine kadar geçen süre için kanuni faiz işletilir.”
Yapılan bu düzenleme ile;
- İtirazen Şikayet Başvuru Bedellleri;
- Başvuru sahibinin iddialarının tamamında haklı bulunması şartı kaldırılmıştır
- Kurul tarafından belirlenecek haklılık oranına karşılık gelen kısmın başvuru sahibine iade eilmesi öngörülmüştür
- İade süresi ve gecikme halinde kanuni faiz uygulanacağı açıkça düzenlenmiştir
- Kurum Payının İadesi
- İtirazen şikayet üzerine alınan Kurul kararlarına karşı açılan davalar sonucunda veya
- Mücbir sebepler nedeniyle sözleşmenin feshedilmesi hallerinde,
Sözleşme bedeli üzerinden tahsil edilen onbinde beş oranındaki Kurum payının, ilk sözleşme bedelinin tamamlanamayan kısmına karşılık gelen tutarının yükleniciye iade edilmesi hüküm altına alınmıştır.
7571 sayılı Kanun ile yapılan değişiklikler, hem Anayasa Mahkemesi kararının gereklerini karşılamış hem de yükleniciler açısından uzun süredir eleştirilen bir belirsizliği gidermiştir. Böylece, yüklenicinin kusuru olmaksızın sözleşmenin feshedildiği durumlarda Kamu İhale Kurumu payının iadesi mümkün hale gelmiştir. Yapılan bu düzenlemeler 26.12.2025 tarihi itibari ile yürürlüğe girmiştir.
7571 Nolu Türk Ceza Kanunu ile Bazı Kanunlarda ve 631 Sayılı Kanun Hükminde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’a buradan ulaşabilirsiniz.