Kamu İhale Kurumu (KİK), 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu ve 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu ile öngörülen görevleri yerine getirme üzere kurulan, idari ve mali özerkliğe sahip bir kamu tüzel kişisidir. KİK, 4734 sayılı Kanunda belirtilen esas, usul ve işlemlerin doğru olarak uygulanması konusunda görevli ve yetkili olan düzenleyici ve denetleyici kurumlardandır.
Kurumun gelirleri 4734 sayılı Kanunun “53.j” maddesinde belirtilmiştir.
- 4734 sayılı Kanun kapsamında yapılan ihalelere ilişkin düzenlenecek sözleşmelerden, bedeli 5.336.645,00 TL (01.02.2025 – 31.01.2026 dönemi) aşanlar için yükleniciden tahsil edilecek sözleşme bedelinin onbinde beşi
- Mal ve hizmet alımı ihaleleri ile yapım işi ihalelerine ilişkin Kuruma yapılacak itirazen şikâyet başvurularından alınacak bedeller,
- Eğitim, kurs, seminer ve toplantı faaliyetlerinden elde edilecek gelirler,
- Her türlü basılı evrak, form, ilan, doküman ve yayınlar ile Elektronik Kamu Alımları Platformunun işletilmesinden elde edilecek gelirler
- Gerektiğinde genel bütçeden yapılacak yardımlardan oluşmaktadır.
Birinci fıkra kapsamında sözleşme bedeli üzerinden yükleniciden tahsil edilen tutar sözleşmenin imzalanmasını ön şartı niteliğinde olup açık bir şekilde kurum geliri olarak belirtilmiştir.
26 Kasım 2022 Tarihli ve 32025 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 7421 sayılı Vergi Usul Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanununun 11. maddesi ile 4734 sayılı Kanunun 53’üncü maddesinin (j) fıkrasına “Bu fıkranın (1) numaralı bendi uyarınca tahsil edilen bedel hiçbir durumda iade edilmez.” paragrafı eklenmiştir. Eklenen madde ile Kuruma ödenen bedelin istisna öngörülmeksizin hiçbir durumda iadesinin yapılamayacağı açık ve net olarak belirtilmiştir.
Yapılan bu düzenleme ile 4734 Sayılı Kamu İhale Kanunu kapsamında gerçekleştirilen ihalelere ilişkin düzenlenen sözleşmelerde, sözleşme bedeli belirlenen tutarı aşanlar için Kurum hesabına yatırılan tutarın hiçbir durumda iade edilemeyeceği belirtilmiştir. Sözleşme feshedilse ya da uygulanamaz hale gelse bile Kurum tarafından alınan bu tutar iade edilmemektedir. Bu durum Anayasa Mahkemesi kararına göre mülkiyet hakkına yönelik bir sınırlama getirmektedir.
Kamu İhale Kurumuna yatırılan sözleşme bedelinin on binde beşi tutarındaki payın iade edilmesi talebiyle açılan davada itiraz konusu kuralın Anayasa’ya aykırı olduğu kanısına varan Mahkeme, iptali için Anayasa Mahkemesi tarafından verilen 2025/102 nolu karar 23 Haziran 2025 Tarihli ve 32935 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır. Yayımlanan bu karara göre;
Kanun kapsamında yapılan ihalelere ilişkin olarak düzenlenecek sözleşmelerden bedeli belli bir meblağı aşanlar için yükleniciden sözleşme bedelinin on binde beşi oranında tahsil edilen tutarın Kurum tarafından hiçbir durumda iade edilmeyeceğini öngöre kuralın ihalenin iptalinde veya sözleşmenin feshinde kendisine kusur atfedilmeyecek kişilere aşırı bir külfet yüklediği, kamu yararı ile mülkiyet hakkı arasında gözetilmesi gereken adil dengeyi kişi aleyhine bozarak orantısız bir sınırlamaya neden olduğu sonucuna ulaşılmıştır.
Açıklanan nedenlerle kural Anayasa’nın 13. ve 35. maddelerine aykırıdır. İptali gerekir.
4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 53. maddesinin (j) fıkrasının beşinci paragrafının iptal edilmesi nedeniyle doğacak hukuksal boşluk kamu yararını ihlal edecek nitelikte görüldüğünden iptal hükmünün Resmi Gazete’de yayınlanmasından başlayarak dokuz ay sonra yürürlüğe girmesi uygun görülmüştür.
İlgili anayasa mahkemesi kararına buradan ulaşabilirsiniz.