4734 Sayılı Kamu İhale Kanununda Yaklaşık Maliyet, “Mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin ihalesi yapılmadan önce idarece, her türlü fiyat araştırması yapılarak katma değer vergisi hariç olmak üzere yaklaşık maliyet belirlenir ve dayanaklarıyla birlikte bir hesap cetvelinde gösterilir” biçiminde tanımlanmıştır.
2886 Sayılı Devlet İhale Kanununda yaklaşık maliyet (tahmini bedel) hesabında idareler tarafından yayınlanan birim fiyatlar esas alınırken, 4734 sayılı Kamu ihale Kanunun da yaklaşık maliyetin piyasa koşullarına göre tespit edilmesi kabul edilmiştir.
Yaklaşık maliyete ilişkin 4734 Sayılı Kamu İhale Kanunun gerekçe maddesinde durum aşağıdaki biçimde açıklanmıştır.
“Gerekçe Madde 9. Uluslararası uygulamalarla tutarsızlık arzeden ve kamu otoritelerince belirlenen birim fiyatlara dayanılarak hazırlanması nedeniyle piyasa fiyatlarını gerçekçi bir şekilde yansıtmadığı görülen tahmini bedel esasına dayalı ihale sisteminden vazgeçilerek, sadece idarelerce bilinecek olan yaklaşık maliyetin tespit edilmesi amaçlanmıştır. Bu suretle, kamu otoritelerince belirlenen birim fiyatlara dayalı olarak hazırlanan tahmini bedel üzerinden ihale yapılmasının sakıncalarını giderebilmek amacıyla, kamu otoritelerince belirlenen birim fiyatlara uyma zorunluluğu kaldırılmış, idarelerce yaklaşık maliyetin ayrıntılı fiyat araştırmaları yapılmak suretiyle gerçekçi olarak belirlenmesi öngörülmüştür.”
Yeni fiyat tespiti yaklaşık maliyet ve hakediş sürecinde farklı olarak karşımıza çıkmaktadır.
Yaklaşık maliyet hesabına esas fiyat ve rayiçlerin tespiti, yapım işleri ihaleleri uygulama yönetmeliğinin 10. Maddesinde açıklanmıştır. Bu maddeye göre;
Yaklaşık maliyet hesabına esas fiyat ve rayiçlerin tespiti
MADDE 10 – (1) İdarelerce, ihale konusu işin yaklaşık maliyetine ilişkin fiyat ve rayiçlerin tespitinde;
a) İhaleyi yapan idarenin daha önce gerçekleştirdiği, ihale konusu işe benzer nitelikteki işlerin sözleşmelerinde ortaya çıkan fiyatlar,
b) Kamu kurum ve kuruluşlarınca belirlenerek yayımlanmış birim fiyat ve rayiçler,
c) İlgili meslek odaları, üniversiteler veya benzeri kuruluşlarca belirlenerek yayımlanmış fiyat ve rayiçler,
ç) Yüklenici veya alt yüklenici olarak faaliyet gösteren, konusunda deneyimli kişi ve kuruluşlardan alınacak, ihale konusu işe benzer nitelikteki işlere ilişkin maliyetler,
d) İdarenin piyasa araştırmasına dayalı rayiç ve fiyat tespitleri,
(2) İdareler, yaklaşık maliyete ilişkin fiyat ve rayiçlerin tespitinde (a), (b), (c), (ç) ve (d) bentlerinde belirtilen fiyat ve rayiçlerin birini, birkaçını veya tamamını herhangi bir öncelik sırası olmaksızın kullanabilirler.
(3) İşin bütünü, iş grubu, iş kalemi ve malzeme rayici bazında yapılacak piyasa araştırmasına dayalı fiyat tespitlerinde; iş, imalat ve/veya malzemenin yapımcılarından, üreticilerinden, ana bayilerinden, toptancılarından, yetkili satıcılarından ve satıcılarından fiyatlar veya proforma faturalar alınmak ve gerekli karşılaştırmalar yapılmak suretiyle uygun fiyatlar belirlenir. Tereddüt edilen fiyatların gerçek piyasa rayiçlerine uygun olup olmadığı hususu Ticaret ve/veya Sanayi Odalarından alınacak yazılı rayiçlerle netleştirilir.
(4) Fiyat araştırması için yapılan çalışmalarda fiyat sorulacak kişi ve kuruluşlara yazılan yazıda fiyatı tespit edilecek iş grubu, iş kalemi veya malzemenin ayrıntılı özellikleri ve standardına yer verilir, fiyat istenecek kişi ve kuruluşlara aynı koşulları taşıyan yazılarla başvurulur ve fiyatlar Katma Değer Vergisi hariç istenir. İstenen özellikleri taşımayan fiyat bildirimleri ve proforma faturaları dikkate alınmaz.
Uygulama yönetmeliğinin 10.(1).a) Maddesi kapsamında yapılacak fiyat tespitinde yaklaşık maliyet hesabına esas olarak kabul edeceğimiz işin ihale şartları ve yapım teknikleri bakımından yaklaşık maliyet hesabı yapacağımız işimizle benzer olmasına dikkat etmemiz gerekir. Ayrıca fiyat tespitine esas kabul ettiğimiz için yaklaşık maliyet hesabındaki değil sözleşmesindeki fiyatların kullanılması gerekir. Bu fiyatlar kar ve genel gider dahil kabul edilir.
Resmi idareler tarafından yapılan fiyat araştırmalarının rayice uygunluk bakımından Ticaret ve/veya Sanayi Odasına onaylatmak gibi bir zorunluluğu bulunmamakta sadece tereddüt edilen fiyatların gerçek piyasa rayiçlerine uygun olup olmadığı hususunun ticaret ve/veya sanayi odalarından alınacak yazılı rayiçlerle netleştirilmesi gerekmektedir (Yaşar GÖK, Açıklamalı Kamu İhale Kanunu)
Yeni Fiyat Tespitinde Öncelik Nedir?
4734 Sayılı Kamu İhale Kanunu ve uygulama yönetmeliğindeki maddeler incelendiğinde birim fiyatın belirlenmesinde herhangi bir seçeneğe öncelik tanınmamış olup gerçekçi (piyasa fiyatları ile) yapılması esas kabul edilmiştir. Kamu kurum ve kuruluşları tarafından yapılan yaklaşık maliyet çalışmaları incelendiğinde resmi idareler tarafından yayınlanan fiyatların esas alındığı, resmi idareler tarafından fiyatı yayınlanmayan imalatlar olması durumunda piyasa koşullarının araştırıldığı, varsa analizden fiyatının hesaplandığı yada endekslerle güncellendiği görülmektedir.
Analiz yazı dizimizdeki bir sonraki makaleyi okumak için tıklayın.
Yazı dizimize ait tüm yazıları görmek için tıklayın.