Yapım işlerinde hakediş süreci, 30.07.2025 tarihli ve 32971 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan ve 01.09.2025 tarihinden sonra ilan edilen ihalelerde uygulanmak üzere yapılan mevzuat değişiklikleri ile yeniden düzenlenmiştir.
Hakediş raporu; ihale veya doğrudan temin usulüyle yapılan yapım işlerinde, sözleşme hükümlerine göre yerine getirilen taahhütlerin bedellerinin ödenmesi için düzenlenmektedir. Yapım işlerinde hakedişler, Merkezî Yönetim Harcama Belgeleri Yönetmeliğinin 7’nci maddesinde yer verildiği üzere yönetmelik ekindeki “Yapım İşleri Hakediş Raporu (Örnek: 3)”na göre düzenlenmektedir. Bu rapor, yapım işlerinde yükleniciye ödenecek geçici ve kesin hakediş tutarının hesaplanmasına esas olan belgelerden oluşmaktadır.
Hakediş Raporu (Örnek: 3) Yapım türüne göre ilgili sayfaları ve gerekli görülen diğer belgeler düzenlenerek yüklenici ve yapı denetim elemanlarınca imzalanır, yetkili makamca onaylanır.
Yapım İşlerinde Hakediş
Yapım işlerinde ödemeler hakediş raporu düzenlenmek suretiyle yapılmakta olup, buna ilişkin düzenlemeler yapım işlerine ait tip sözleşmenin “Ödeme yeri ve şartları” başlıklı 11’inci maddesi ile Yapım İşleri Genel Şartnamesinin 39. ve 40. maddelerinde yapılmıştır. Buna göre;
Hakediş düzenlenmesi ve ödenmesi sürecinde; hakediş raporunun hazırlanması, idarece onaylanması, tahakkuka bağlanması, yükleniciye ödeme yapılması ile yüklenici tarafından yapılacak itirazların değerlendirilmesi belirli süreler çerçevesinde yürütülmektedir.
Ancak uygulamada, özellikle onay–tahakkuk–ödeme aşamalarında bu sürelerin başlangıç noktaları ve birbirleriyle olan ilişkisi farklı yorumlara yol açarak idare–yüklenici uyuşmazlıklarına sebep olabilmekteydi. Özellikle hakediş ödemelerinde meydana gelen gecikmelerde “onay”, “tahakkuk” ve “ödeme” sürelerinin ardışıklığının nasıl değerlendirileceği tartışma konusu olabilmekteydi.
30.07.2025 tarihli ve 32971 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan mevzuat değişiklikleri ile, 01.09.2025 tarihinden sonra ilan edilen ihalelerde uygulanmak üzere Yapım İşlerine Ait Tip Sözleşmenin 11.2 nci maddesinin ikinci cümlesi ile aynı maddeye bağlı (13) numaralı dipnotun son cümlesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir. Bu değişikliklerle birlikte hakediş ödemeleri konusunda yaşanan tereddütler giderilmiştir.
“Hakediş raporları, yüklenici veya vekili tarafından imzalanıp idareye verildiği tarihten başlamak üzere idarece en geç otuz gün içinde onaylandıktan sonra bu tarihi izleyen en geç otuz gün içinde hakediş tahakkuka bağlanır, tahakkuk tarihinden başlamak üzere en geç on beş gün içinde ödeme yapılır.”
“Hakediş raporları, yüklenici veya vekili tarafından imzalanıp idareye verildiği tarihten başlamak üzere idarece en geç otuz gün içinde onaylandıktan sonra bu tarihi izleyen en geç otuz gün içinde hakediş tahakkuka bağlanır, tahakkuk tarihinden başlamak üzere en geç on beş [Ödeme süresi için on beş günden farklı bir süre belirlenmesi öngörülüyor ise, öngörülen süre “on beş” ifadesi yerine yazılır] gün içinde ödeme yapılır.”
Yapılan düzenleme ile “onay”, “tahakkuk” ve “ödeme” için tanımlanan sürelerin azami (en fazla) süreler olduğu açıkça belirtilmiş, tahakkuk ve onay işlemleri tamamlandıktan sonra ilgili sürecin sonuçlanacağı netleştirilmiştir. Ayrıca, hakediş düzenleme sürecinde her bir işlemin süresinin, bir önceki işlemin tamamlanmasıyla başlayacağı hükme bağlanmıştır. Bu düzenleme sayesinde, hakediş ödemelerinin süresiyle ilgili ortaya çıkan ek süre belirleme konusundaki belirsizlikler ortadan kaldırılmış ve uygulamada netlik sağlanmıştır. Böylece sürecin daha öngörülebilir hale gelmesi sağlanmış ve uygulamada idareler ile yükleniciler arasında oluşabilecek uyuşmazlıkların önüne geçilmiştir.
Özetle fark:
- Eski hâlinde: Hakediş raporu idareye verilir → en geç 30 gün içinde idarece onaylanır → onay tarihinden itibaren 30 gün içinde tahakkuk → tahakkuk tarihinden itibaren 15 gün içinde ödeme.
- Yeni hâlinde: Hakediş raporu idareye verilir → en geç 30 gün içinde idarece onaylanır → onay tarihini izleyen en geç 30 gün içinde tahakkuk → tahakkuk tarihinden itibaren 15 gün içinde ödeme.
Metinde “onay tarihinden başlamak üzere” ifadesi “onay tarihini izleyen” şeklinde netleştirilmiş. Bu değişiklik, hakediş ödeme sürelerinin başlangıcındaki tereddütleri ortadan kaldırmaktadır.
Örnek;
Hakediş Raporu İdareye Veriliş Tarihi: 1 Ekim 2025
Onay Süresi Azami süre: 1 Ekim + 30 gün → 31 Ekim 2025
Gerçekleşen: İdare 5 gün içinde onayladı → 6 Ekim 2025
Tahakkuk Süresi Azami süre: 6 Ekim + 30 gün → 5 Kasım 2025 (Onay 6 Ekim’de yapıldığı için tahakkuk süresi bu tarihte başladı)
Gerçekleşen: Onaydan 7 gün sonra tahakkuk ettirildi → 13 Ekim 2025
Ödeme Süresi Azami süre: 13 Ekim + 15 gün → 28 Ekim 2025 (Tahakkuk 13 Ekim’de yapıldığı için ödeme süresi bu tarihte başladı)
Gerçekleşen: Tahakkuktan 4 gün sonra ödeme yapıldı → 17 Ekim 2025
Hakediş Raporuna İtiraz Usulü
Yapım işlerinde yüklenicinin gerçekleştirdiği imalat ve/veya ihzarat bedellerinin ödenmesi ile varsa fiyat farkı hesaplamaları hakediş raporları aracılığıyla yapılmaktadır. Bu süreçte hakediş raporlarının doğru ve eksiksiz düzenlenmesi, olası itirazların oluşmasını engellemekle birlikte, tarafların (idare ve yüklenici) haklarının korunması için itiraz mekanizmalarının etkinliği önem taşır.
Bu bağlamda;
Geçici Hakediş Raporlarına İtiraz
Geçici hakediş raporunun işleme konulabilmesi için yüklenici veya iş başında bulunan vekili tarafından imzalanmış olması gereklidir. Hakediş raporu düzenlendikten sonra bir hafta içinde yüklenici raporu imzalamazsa, yapı denetim görevlisi raporu idareye gönderir ve rapor yüklenici tarafından imzalanıncaya kadar idarede hiçbir işlem yapılmaksızın bekletilir. Bu durumda yüklenici, ödemede meydana gelecek gecikmeden dolayı her herhangi bir talepte bulunamaz.
Hazırlanan ve yapı denetim görevlisi ile yüklenici tarafından imzalanmış bulunan geçici hakediş raporu, tahakkuk işlemi yapılıncaya kadar yetkili makamlar tarafından düzeltilebilir.
Geçici hakediş raporlarına itirazı düzenleyen Yapım İşleri Genel Şartnamesi’nin 39 uncu maddesinin dördüncü fıkrasının (e) bendi daha önce Danıştay kararları ile yürürlüğü durdurulmuş ve iptal edilmişti. Bu madde, yüklenicinin geçici hakedişlere itiraz etme ve tahakkuk sonrası yapılan düzeltmelere karşı belirli sürelerde itirazda bulunma yükümlülüklerini düzenlemekteydi. 30 Temmuz 2025 tarihli Resmî Gazete ile yapılan değişiklikler ile getirilen yeni düzenleme ile Yapım İşleri Genel Şartnamesinin 39’uncu maddenin dördüncü fıkrasının (e) bendi şu şekilde değiştirilmiştir: “Yüklenicinin, geçici hakedişe veya hakediş raporunun imzalanmasından sonra tahakkuk işlemi yapılıncaya kadar hakediş raporunda yapılabilecek düzeltmelere karşı itirazlarını en geç kesin hesapların idareye teslim edildiği tarihe kadar dilekçe ile bildirmesi zorunludur.”
Bu değişiklik, yüklenicilere geçici hakedişlerle ilgili itirazlarını bildirmek için daha uzun ve esnek bir süre tanımakla birlikte Danıştay iptal kararı sonrasında geçici hakediş raporuna itiraz usulünde oluşan belirsizlik giderilmiştir.
Kesin Hakediş Raporları ve Hesap Kesme İşlemine İtiraz
Kesin metraj ve hesapların düzenlenmesi sırasında yüklenici veya vekili, yapı denetim görevlisinin yazılı tebliğine rağmen hazır bulunmadığı takdirde, yapı denetim görevlisi hesapları tek taraflı olarak hazırlar ve geçici kabul tarihinden başlamak üzere en çok altı ay içinde idareye teslim eder. Bu aşamada yükleniciye, hazırlanmış bu kesin metraj ve hesapları altmış gün içinde incelemesi için tebligat yapılır. Yüklenici incelemesini daire dışında yapmak isterse kesin metraj ve hesapların asıl olmayan suretlerinden bir takımı kendisine verilir.
Yüklenicinin kesin hesaplara itirazı varsa, altmış günlük inceleme süresi içinde idareye yazılı olarak bildirmek zorundadır. Böyle yapmadığı takdirde, kesin hesapla ilgili bütün belgeleri kayıtsız kabul etmiş sayılır ve bundan sonra bu hususta yapılacak herhangi bir itiraz dikkate alınmaz.
Kesin hesapların idarece incelenmesi sırasında yapılabilecek değişikliklere yüklenicinin bir itirazı olursa, 30 Temmuz 2025 tarihli değişikliklere göre, itirazlarını değişikliklerin kendisine tebliğ edildiği tarihten itibaren en geç on beş gün içinde dilekçe ile idareye bildirmesi gerekmektedir.
Yapım işlerinde hakediş raporlarına itiraz süreçleri, hem yüklenicilerin haklarının korunması hem de idari süreçlerin şeffaf ve düzenli işlemesi açısından temel bir rol oynamaktadır. 30 Temmuz 2025 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanan ve 1 Eylül 2025’te yürürlüğe giren değişiklikler, bu itiraz mekanizmalarını daha net ve belirli hale getirmiştir.
Özellikle geçici hakedişlere itiraz süresinin kesin hesapların idareye teslim edildiği tarihe kadar uzatılması, yüklenicilere önemli bir kolaylık sağlamakla birlikte idareler açısından da Danıştayın iptal kararı sonrasında itiraz süresinde oluşan belirsizlik giderilmiştir. Diğer yandan, idarenin kesin hesaplarda yaptığı değişikliklere karşı itirazların, değişikliklerin tebliğ edildiği tarihten itibaren on beş gün içinde yapılması zorunluluğu, kesinleşme süreçlerine hız ve kesinlik katmaktadır.
Geçici ve Kesin Hakediş Raporlarının Düzenlenme Zamanları
Yapım işleri kapsamında yükleniciye yapılan ödemeler, geçici ve kesin hakediş raporları aracılığıyla gerçekleştirilmektedir. Hakediş raporlarının düzenlenme usul ve esasları Yapım İşleri Genel Şartnamesinde düzenlenmiştir. 30/07/2025 tarihli ve 32971 sayılı Resmî Gazete’de yapılan değişiklikler ile hakediş raporlarının düzenlenme zamanlarına ilişkin önemli yenilikler getirilmiştir.
Geçici hakediş raporları bakımından, değişiklikten önce yürürlükte bulunan Yapım İşleri Genel Şartnamesi’nin 39’uncu maddesinin dördüncü fıkrasının (a) bendinde, yüklenicinin başvurusu üzerine, sözleşme veya eklerinde aksine bir hüküm bulunmadıkça, hakediş raporlarının her ayın ilk beş işgünü içinde düzenleneceği; yüklenici başvurmadığı takdirde ise idarenin en çok üç ay içinde tek taraflı olarak hakediş düzenleyebileceği hüküm altına alınmıştı. 30/07/2025 tarihli ve 32971 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan değişiklikle bu hüküm değiştirilmiş ve üç aylık süre kaldırılarak, yüklenici başvurmadığı takdirde idarenin hakedişi aynı ay içinde tek taraflı olarak düzenlemesi zorunlu hale getirilmiştir. Bu düzenleme ile geçici hakediş raporlarının aylık periyotlarla hazırlanması zorunluluk kazanmıştır.
Geçici hakediş raporunun işleme konulabilmesi için öngörülen imza koşulu da yeni düzenleme ile açıklığa kavuşturulmuştur. Eski metinde, raporun “iki tarafça imzalanmış” olması gerektiği ifade edilmekteydi. Değişiklik sonrası metinde ise bu ifade “yapı denetim görevlisi ile yüklenici tarafından imzalanan” şeklinde değiştirilmiştir. Ayrıca 39’uncu maddenin dördüncü fıkrasının (e) bendi, yüklenicinin geçici hakedişe veya raporda yapılabilecek düzeltmelere karşı itiraz hakkını sınırlamış; yüklenicinin bu itirazlarını en geç kesin hesapların idareye teslim edildiği tarihe kadar dilekçe ile bildirmesi zorunluluğu getirilmiştir. Böylece hakediş sürecine ilişkin uyuşmazlıkların kesin hesap aşamasına kadar gündeme getirilmesi şartı öngörülmüştür. Bu hüküm, geçici hakediş raporlarının kesin ödeme niteliğinde olmaması ve kazanılmış hak teşkil etmemesi ilkesine paralel bir düzenleme olarak öne çıkmaktadır.
Yukarıda da belirtildiği üzere hakediş raporlarının onay, tahakkuk ve ödeme aşamaları da yeniden düzenlenmiştir. Eski düzenlemede, hakediş raporunun yüklenici veya vekili tarafından imzalanıp idareye verildiği tarihten başlamak üzere otuz gün içinde onaylanacağı, onay tarihinden itibaren otuz gün içinde tahakkuka bağlanacağı ve tahakkuk tarihinden başlamak üzere sözleşmede farklı bir süre öngörülmemişse on beş gün içinde ödeme yapılacağı belirtilmekteydi. 30/07/2025 tarihli değişiklikle aynı süreler korunmuş, ancak “onay tarihini izleyen otuz gün içinde tahakkuka bağlanır” ve “tahakkuk tarihinden başlamak üzere on beş gün içinde ödeme yapılır” ifadeleri kullanılarak aşamalar arasındaki sıralama ve bağlantı daha kesin hale getirilmiştir.
Kesin hakediş raporları yönünden ise Yapım İşleri Genel Şartnamesi’nin 40’ıncı maddesinde öngörülen temel sistem korunmuştur. Birim fiyat esaslı sözleşmelerde işin geçici kabulünden sonra kesin metraj ve hesapların hazırlanmasına başlanacak, bu hesaplar en çok altı ay içinde idareye teslim edilecektir. İdare, teslim aldığı kesin hesapları yine altı ay içinde inceleyip onaylamakla yükümlüdür.
Anahtar teslimi götürü bedel sözleşmelerde ise; kesin hakediş raporu düzenlenmesine işin geçici kabulü yapıldıktan sonra başlanır ve sözleşme ve eklerinde öngörülen hükümler çerçevesinde kesin hesap işlemleri gerçekleştirilmektedir.
Kesin hesapların ve kesin kabul tutanağının onaylanmasından sonra, bunlara ilişkin onay tarihlerinin sonuncusundan başlamak üzere en çok otuz gün içinde kesin hakediş raporu düzenlenir. Değişiklik öncesinde yüklenicinin kesin hesaplara yönelik itiraz süresi açıkça belirlenmemiş, yalnızca 39’uncu madde hükümlerine atıf yapılmıştı. 30/07/2025 tarihli değişiklikle 40’ıncı maddenin dokuzuncu fıkrası değiştirilmiş ve yüklenicinin, idarenin kesin hesap incelemesi sırasında yaptığı değişikliklere karşı itirazlarını, değişikliklerin kendisine tebliğ edildiği tarihten itibaren en geç on beş gün içinde dilekçe ile bildirmesi zorunlu tutulmuştur.
Sonuç olarak, 30/07/2025 tarihli ve 32971 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan değişikliklerle, geçici hakediş raporlarının düzenlenme zamanına ilişkin hükümde idareye tanınan üç aylık süre kaldırılmış; geçici hakediş raporlarının her ay düzenlenmesi zorunlu hale getirilmiştir. Ayrıca yüklenicinin, geçici hakedişlere veya hakediş raporunda yapılabilecek düzeltmelere ilişkin itirazlarını en geç kesin hesapların idareye teslim edildiği tarihe kadar, kesin hesap incelemesi sırasında yapılacak değişikliklere karşı ise tebliğ tarihinden itibaren on beş gün içinde bildirme zorunluluğu getirilmiştir.
Geçici Hakedişlerin Aylık Düzenlenmesinin Önemi
30/07/2025 tarihli değişiklik sonrasında geçici hakedişlerin aylık olarak düzenlenmesi, fiyat farkı hesaplanmasında esas alınan endekslerin imalatın gerçekleştirildiği dönemle ve ayla doğru şekilde ilişkilendirilmesini sağlamış olmaktadır. Yapım işleri ihalelerinde fiyat farkı hesabı, 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu’nun 8 inci maddesine dayanılarak çıkarılan esaslar uyarınca F = An x B x (Pn – 1) formülü üzerinden yapılmakta; bu hesaplamada kullanılan Pn katsayısı işçilik, metalik olmayan mineral ürünleri, demir–çelik ürünleri, akaryakıt, diğer katı ve sıvı yakıtlar, ağaç ve mantar ürünleri, diğer malzemeler ve makine–ekipman amortismanına ilişkin temel (o) ve güncel (n) endekslerin ağırlıklı bileşimiyle elde edilmektedir. Endekslerin kaynağını Türkiye İstatistik Kurumu tarafından yayımlanan Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi alt tabloları ve Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu’nun akaryakıt fiyatlarına ilişkin düzenli yayımları oluşturmaktadır. Hakedişlerin üç aya kadar ötelenmesine imkân tanıyan eski düzenleme, imalatın gerçekleştiği dönem ile hakedişin düzenlendiği dönem arasında endeks uyuşmazlığına yol açarak fiyat farkı katsayısının yanlış döneme ait verilerle hesaplanması riskini doğurmaktaydı. Yeni düzenleme ile hakedişlerin uygulama ayını izleyen ayın ilk beş iş günü içerisinde ve uygulama ayına ait endeksler açıklandıktan sonra düzenlenmesi esasına parelel olarak yüklenici başvuru yapmazsa dahi idarece aynı ay içerisinde düzenlenmesi zorunluluğu getirilmiş; böylelikle fiyat farkı hesabının imalatın gerçekleştiği aya ait alt endeks/endekslerle yapılması sağlanmıştır.
Hap Bilgilerle Fiyat Farkı Uygulamaları kitabımıza buradan bakabilirsiniz
Aylık hakediş zorunluluğu fiyat farkı hesaplamalarının doğru yapılmasını sağlayacak olmasının yanında, aynı zamanda iş programına uygunluk denetimini de sağlamaktadır. Sözleşme imzalandıktan sonra yapılan yer teslimi sonrasında yüklenici tarafından hazırlanan iş programı, aylık imalat ve ödenek dağılımlarını içermekte; yüklenicinin programa aykırı davranması durumunda ilgili imalat için fiyat farkı hesabında iş programına göre öngörülen ay ile fiilî ay endekslerinden düşük olanının esas alınması öngörülmektedir . Bu hüküm, aylık hakediş raporları üzerinden iş programı–gerçekleşme uyumunun teknik olarak izlenmesine imkân tanımakta, iş programına aykırılıkların erken tespitini ve idare tarafından gerekli tedbirlerin zamanında alınmasını sağlamaktadır.
Sonuç itibarıyla, geçici hakedişlerin aylık olarak düzenlenmesi, fiyat farkı katsayılarının doğru dönem endeksleriyle eşleştirilmesine, iş programına uyumun doğru bir şekilde edilmesine ve proje ilerlemelerinin objektif verilere dayalı olarak denetlenmesine hizmet eden bir teknik zorunluluk olarak, yapım işlerinde kontrol mekanizmalarının bütünleşik işleyişini sağlamaktadır.